Trời (Càn) chủ cương kiện ở trên sẽ đối với đất (Khôn) chủ nhu thuận
che chở nằm ở dưới. Khi trời đất chưa giao nhau thì muôn vật chưa sinh, còn bế
tắc lấp đầy (Truân). Khi muôn vật còn non yếu mù mờ, không đi đâu được phải tìm
chỗ để đỗ mà nơi để đỗ thì không gì tốt bằng núi, còn gọi là đội (Mông).
Đã dừng đậu chỗ nào đó thì phải có nuôi dưỡng (Nhu) cái non yếu (mây bay lên trời tạo mưa dưỡng sinh vạn vật). Đã có ăn uống tất phát sinh tranh giành kiện tụng (Tụng) (dương tiến, thủy hãm trái ngược nhau). Đã tranh tụng sẽ sinh ra bè phái (Sư) (Tượng trong đất có nước, đất thuận nước hiểm). Có bè phái tất phải có sự liên kết lại (Tỷ) (Tượng nước trên đất, hợp lẽ tự nhiên). Đã liên kết ắt có nuôi chứa (Tiểu súc) tượng mềm thuận ở trên, cứng ở dưới. Có tụ tập, nuôi chứa ắt phải phân cấp, lấy luật để mà giữ, áp đặt (Lý) tượng trời trên đầm, trên dưới có tôn ti trật tự, mềm ngự trị cứng. Khi kỷ cương trật tự được thiết lập thì âm dương ngũ hành tương giao khiến muôn vật sinh sôi phát triển thông suốt (Thái). Khi đã thông cùng cực ắt sinh bế tắc, (Bĩ) tượng thiên địa bất giao. Chính phái bị ép, tiểu nhân lộng hành và khi thời thế lộn xộn mọi người ắt sẽ đồng tâm hiệp lực với nhau (Đồng nhân) mới được việc, tượng lửa bốc ngang trời. Khi đã liên kết ắt sẽ thu phục một lượng lớn người theo về (Đại hữu) tượng lửa trên trời soi sáng muôn loài. Khi đã tập hợp quá nhiều chiến hữu ắt không thể chứa sử dụng hết mà phải nhún bước, nhường người, đắc nhân tâm (Khiêm) tượng trong đất có núi (vật cao lớn phải nhún ẩn dưới lòng đất). Biết nhún nhường sẽ tạo cảnh hòa thuận vui vẻ (Dự ) tượng sấm ra mặt đất, khí dương phát động muôn vật sinh sôi. Vui ắt có nhiều người đi theo phục vụ, a dua, xu nịnh (Tùy) tượng đẹp lòng mà động, động mà đẹp lòng. Có nhiều người theo vui sẽ dẫn đến rối loạn tôn ti, luân thường từ đó phát sinh nhiều rắc rối lắm chuyện (Cổ) tượng dưới núi có gió, núi lật vật rối loạn. Có rối loạn ắt phải có tiếp cận áp sát (Lâm) để lập lại trật tự trị an, tượng trên đầm có bờ, bờ có nước. Trị an tốt sẽ sinh quyền lực lớn, khi quyền lực tập trung ắt phải bị xem xét (Quán) vua bị dân xem xét, tượng gió đi trên đất thông suốt muôn loài (khắp xem). Đã có xem xét ắt phải nắn (trừ gian) để hợp lại (Phệ hạp) tượng miệng mép (giữa mềm, ngoài cứng, trong rỗng). Đã hợp lại không thể cẩu thả mà phải có văn vẻ luật lệ thứ tự dáng dấp (Bí) tượng dưới núi có lửa, trang sức cho vạn vật ánh sáng muôn màu. Sau khi trang sức sẽ hanh thông cùng cực, mà cùng cực ắt sẽ quay lại gọt tỉa, lột mòn bớt (Bác) tượng núi cao hơn đất do phải bám đất nên bị gọt mòn (âm gọt dương khí). Đẽo gọt tới cùng tiểu nhân sẽ hết, tất sẽ hồi phục (Phục) trạng thái ban đầu, tượng trong đất có sấm (dương sinh trong âm). Trở lại với lẽ phải ắt không được làm càn, làm quấy (Vô vọng) tượng trời trên sấm dưới thuận thiên. Đã vì cái chung mà không tư lợi riêng ắt có thu hoạch ngăn chứa nhiều (Đại súc) tượng trời ở trong núi chất chứa nhiều tốt đẹp. Đã chứa lớn tất phải nuôi mới có sinh sôi phát triển (Di) tượng cái miệng, trên đậu dưới động, ngoài đặc trong rỗng. Được nuôi sống nhiều tất sự nghiệp quá lớn (Đại quá), tượng đầm trên cây, cây bị ngập (âm nhược dương cường). Nuôi quá sinh sụp hãm, lõm xướng (Thuần Khảm), tượng 2 dương bị hãm trong 4 âm, nguy. Khi đã bị hãm tất phải dựa vào một cái gì đó để được cứu (Ly), tượng lửa là vật bám vào vật nào đó để phát sáng. Đã có ánh sáng cái đẹp được phơi bày vì có giao thoa thông suốt (Hàm), tượng trên núi có đầm, trai gái trẻ đẹp lòng nhau. Đã đẹp lòng nhau thường phải tính chuyện lâu dài (Hằng) nên duyên, sắt son không thay đổi, tượng cứng trên mềm dưới, sấm gió thuận hòa. Khi đã ở nhau lâu dài không thể sống trụ một chỗ mà phải thoái ẩn, lui về (Độn) nhường nhịn nhau tượng dưới trời có núi, khí âm đang lớn nhưng phải biết lui về núp dưới khí dương. Đã có sự thoái lui tất phải mạnh, gia đình thịnh vượng (Đại Tráng) tượng Chấn trên Kiền dưới, 4 dương tiến lên 2 âm. Đã tiến lên ắt không ngừng, luôn phát triển (Tấn), tượng mặt trời mọc lên trên đất, sáng sủa hanh thông khắp vũ trụ. Quá thịnh và cực sáng tất bị thương tổn (Minh di) mặt trời lặn dưới đất, tối tăm bi thương. Bị thương tổn ở ngoài ắt phải lui về cùng người nhà, gia đình (Gia nhân ) sưởi ấm chia sẽ cùng nhau, tượng gió tự lửa ra, lửa mạnh gió lớn phải lăn vào bếp hòa họp mà sống. Khi lẩn quẩn ở nhà dẫn đến cùng quẫn sinh ra bất đồng, trái lìa nhau (Khuê), tượng nước không tiếp lửa, lửa không tiếp nước, nước lửa tương khắc. Đã trái ý tất phải cãi vã, khó giải quyết (Kiển) tượng núi đậu chỗ hiểm không tiến lên được. Trái ý mãi tất có cách giải quyết để thoát ra (Giải) tượng động thoát chỗ hiểm, sấm mưa nổi lên, âm dương cảm nhau, tan uất khí. Đã tan thì phải có tổn hại, hy sinh giảm bớt (Tổn) tượng dưới núi có đầm, tổn trên ích dưới. Tổn cùng cực phải sinh ích lợi (ích) tượng sấm gió bổ ích cho nhau, dưới dầy trên yên. Có lợi ích nhưng phải có lập trường kiên quyết (Quải) tượng nước đầm dâng đến tận trời, 5 dương tiến diệt 1 âm (tiểu nhân hết). Có quyết tâm ắt gặp người đồng chí, tri kỷ (Cấu) tượng gió đi dưới trời, âm dương thông suốt. Muôn vật sau khi đã gặp nhau ắt phải tụ tập đông đảo (Tụy) tượng đầm trên đất tức nước tụ. Chứa nhiều tất phải chồng chất từ thấp lên cao (Thăng) tượng cây nẩy mầm trong đất, càng lớn càng cao. Khi đã lên cao quá dễ bị cô lập mệt mỏi khốn đốn (Khốn) tượng nhà bị ngập nước, âm trên dương dưới, quân tử bị cô thế trước tiểu nhân. Đã bị cô thế thì nên bình tĩnh đừng vọng động ở yên một chỗ (Tỉnh) tượng hiểm trên mềm dưới theo đó an phận. Khi đã trụ yên một chỗ lựa thời cơ để vùng lên cải cách, thay đổi hết cái cũ (Cách) thì mới thông, tượng trong đầm có lửa, sùng sục đổi thay. Đã cải cách phải kiên trì rèn luyện nung đúc vững chắc (Đỉnh) mới thay đổi đến đích tận cùng (dương thành âm, sống ra chín) tượng trên lửa dưới gió, khí thế hừng hực của một cái vạc, đỉnh lò... Nung đến cùng cực ắt sẽ nở nang gây chấn động lớn (Thuần chấn) tượng nhất dương bắt đầu sinh, thẳng tiến tạo tia chớp khi gió lửa giao nhau. Sau sấm nổ vang trời muôn vật tạm yên tĩnh, dừng lại nghỉ ngơi đợi thời (Thuần cấn) tượng 2 núi đội lên nhau vững trụ không dời. Muôn vật không thể dừng trụ mãi mà phải nhích lên tiến lại gần nhau từ từ (Tiệm), tượng gió trên núi len lỏi bay cao. Đã tiến từ từ ắt nội tình có rối ren lôi thôi trái ngược nhau (Qui muội) tượng gái về nhà chồng, nam bị động lòng vì nữ mất sự trung chính. Mọi rối ren cuối cùng nhờ sự giúp sức rồi cũng được tháo gỡ đem lại thịnh vượng lớn mạnh (Phong) tượng trong sáng ngoài động, ngoài động mà sáng trong (Mặt trời ở đỉnh cao nhất dễ bị suy thoái dần ). Khi đã cực thịnh ắt có nhiều khách phương xa đến ăn nhờ ở đậu (Lữ) tạm trú, tượng lóe đỏ ở trên núi, và lửa ở trên núi chỉ sáng tạm trong chốc lát mà thôi. Gọi là tạm trú nhưng khi ở lâu khách sẽ từ từ hội nhập với địa phương (Thuần Tốn) tượng nhất âm phục tùng nhị dương. Khi đã hội nhập sẽ được duyệt (chấp nhận) sống chan hòa vui vẻ, (Thuần Đoài) tượng gái trẻ dễ làm động lòng trai vui vẻ chấp nhận. Không có niềm vui nào mà không tàn, sau đó phải phát sinh mâu thuẫn đi đến tan rã, thất nhân tâm (Hoán), tượng gió đi trên nước, nước tung tóe lay động khắp nơi. Để giảm bớt sự ly tán mâu thuẫn cần phải có sự tiết chế lại bớt (Tiết) tượng trên đầm có nước, nước tụ nhờ đầm, đầm vững nhờ nước (chừng mực hỗ trợ nhau). Biết kiềm chế tức đã tạo cho nhau một niềm tin trong lòng gọi là có uy tín (Trung phu) tượng trên dưới đều có 2 dương, trung trực tạo ra 2 âm đầy chân sinh. Sóng gió nào rồi cũng vượt để đi qua sông lớn. Đoàn kết mãi cũng có lúc phát sinh những rắc rối mâu thuẫn lặt vặt (Tiểu quá) có thể sói mòn tình cảm, tượng sấm trên núi (sấm dậy lỗi thời). Mâu thuẫn lặt vặt cuối cùng rồi cũng có cách giải quyết để cuộc sống tồn tại (Ký Tế) tượng nước trên lửa dưới, thủy hỏa tương giao, việc gì cũng nên chỉnh đốn đàng hoàng. Không phải việc nào cũng thành trên đời mà phải có những việc dở dang chưa hoàn thiện (Vị tế) tượng lửa trên nước dưới, chẳng gắn vào nhau.
Đã dừng đậu chỗ nào đó thì phải có nuôi dưỡng (Nhu) cái non yếu (mây bay lên trời tạo mưa dưỡng sinh vạn vật). Đã có ăn uống tất phát sinh tranh giành kiện tụng (Tụng) (dương tiến, thủy hãm trái ngược nhau). Đã tranh tụng sẽ sinh ra bè phái (Sư) (Tượng trong đất có nước, đất thuận nước hiểm). Có bè phái tất phải có sự liên kết lại (Tỷ) (Tượng nước trên đất, hợp lẽ tự nhiên). Đã liên kết ắt có nuôi chứa (Tiểu súc) tượng mềm thuận ở trên, cứng ở dưới. Có tụ tập, nuôi chứa ắt phải phân cấp, lấy luật để mà giữ, áp đặt (Lý) tượng trời trên đầm, trên dưới có tôn ti trật tự, mềm ngự trị cứng. Khi kỷ cương trật tự được thiết lập thì âm dương ngũ hành tương giao khiến muôn vật sinh sôi phát triển thông suốt (Thái). Khi đã thông cùng cực ắt sinh bế tắc, (Bĩ) tượng thiên địa bất giao. Chính phái bị ép, tiểu nhân lộng hành và khi thời thế lộn xộn mọi người ắt sẽ đồng tâm hiệp lực với nhau (Đồng nhân) mới được việc, tượng lửa bốc ngang trời. Khi đã liên kết ắt sẽ thu phục một lượng lớn người theo về (Đại hữu) tượng lửa trên trời soi sáng muôn loài. Khi đã tập hợp quá nhiều chiến hữu ắt không thể chứa sử dụng hết mà phải nhún bước, nhường người, đắc nhân tâm (Khiêm) tượng trong đất có núi (vật cao lớn phải nhún ẩn dưới lòng đất). Biết nhún nhường sẽ tạo cảnh hòa thuận vui vẻ (Dự ) tượng sấm ra mặt đất, khí dương phát động muôn vật sinh sôi. Vui ắt có nhiều người đi theo phục vụ, a dua, xu nịnh (Tùy) tượng đẹp lòng mà động, động mà đẹp lòng. Có nhiều người theo vui sẽ dẫn đến rối loạn tôn ti, luân thường từ đó phát sinh nhiều rắc rối lắm chuyện (Cổ) tượng dưới núi có gió, núi lật vật rối loạn. Có rối loạn ắt phải có tiếp cận áp sát (Lâm) để lập lại trật tự trị an, tượng trên đầm có bờ, bờ có nước. Trị an tốt sẽ sinh quyền lực lớn, khi quyền lực tập trung ắt phải bị xem xét (Quán) vua bị dân xem xét, tượng gió đi trên đất thông suốt muôn loài (khắp xem). Đã có xem xét ắt phải nắn (trừ gian) để hợp lại (Phệ hạp) tượng miệng mép (giữa mềm, ngoài cứng, trong rỗng). Đã hợp lại không thể cẩu thả mà phải có văn vẻ luật lệ thứ tự dáng dấp (Bí) tượng dưới núi có lửa, trang sức cho vạn vật ánh sáng muôn màu. Sau khi trang sức sẽ hanh thông cùng cực, mà cùng cực ắt sẽ quay lại gọt tỉa, lột mòn bớt (Bác) tượng núi cao hơn đất do phải bám đất nên bị gọt mòn (âm gọt dương khí). Đẽo gọt tới cùng tiểu nhân sẽ hết, tất sẽ hồi phục (Phục) trạng thái ban đầu, tượng trong đất có sấm (dương sinh trong âm). Trở lại với lẽ phải ắt không được làm càn, làm quấy (Vô vọng) tượng trời trên sấm dưới thuận thiên. Đã vì cái chung mà không tư lợi riêng ắt có thu hoạch ngăn chứa nhiều (Đại súc) tượng trời ở trong núi chất chứa nhiều tốt đẹp. Đã chứa lớn tất phải nuôi mới có sinh sôi phát triển (Di) tượng cái miệng, trên đậu dưới động, ngoài đặc trong rỗng. Được nuôi sống nhiều tất sự nghiệp quá lớn (Đại quá), tượng đầm trên cây, cây bị ngập (âm nhược dương cường). Nuôi quá sinh sụp hãm, lõm xướng (Thuần Khảm), tượng 2 dương bị hãm trong 4 âm, nguy. Khi đã bị hãm tất phải dựa vào một cái gì đó để được cứu (Ly), tượng lửa là vật bám vào vật nào đó để phát sáng. Đã có ánh sáng cái đẹp được phơi bày vì có giao thoa thông suốt (Hàm), tượng trên núi có đầm, trai gái trẻ đẹp lòng nhau. Đã đẹp lòng nhau thường phải tính chuyện lâu dài (Hằng) nên duyên, sắt son không thay đổi, tượng cứng trên mềm dưới, sấm gió thuận hòa. Khi đã ở nhau lâu dài không thể sống trụ một chỗ mà phải thoái ẩn, lui về (Độn) nhường nhịn nhau tượng dưới trời có núi, khí âm đang lớn nhưng phải biết lui về núp dưới khí dương. Đã có sự thoái lui tất phải mạnh, gia đình thịnh vượng (Đại Tráng) tượng Chấn trên Kiền dưới, 4 dương tiến lên 2 âm. Đã tiến lên ắt không ngừng, luôn phát triển (Tấn), tượng mặt trời mọc lên trên đất, sáng sủa hanh thông khắp vũ trụ. Quá thịnh và cực sáng tất bị thương tổn (Minh di) mặt trời lặn dưới đất, tối tăm bi thương. Bị thương tổn ở ngoài ắt phải lui về cùng người nhà, gia đình (Gia nhân ) sưởi ấm chia sẽ cùng nhau, tượng gió tự lửa ra, lửa mạnh gió lớn phải lăn vào bếp hòa họp mà sống. Khi lẩn quẩn ở nhà dẫn đến cùng quẫn sinh ra bất đồng, trái lìa nhau (Khuê), tượng nước không tiếp lửa, lửa không tiếp nước, nước lửa tương khắc. Đã trái ý tất phải cãi vã, khó giải quyết (Kiển) tượng núi đậu chỗ hiểm không tiến lên được. Trái ý mãi tất có cách giải quyết để thoát ra (Giải) tượng động thoát chỗ hiểm, sấm mưa nổi lên, âm dương cảm nhau, tan uất khí. Đã tan thì phải có tổn hại, hy sinh giảm bớt (Tổn) tượng dưới núi có đầm, tổn trên ích dưới. Tổn cùng cực phải sinh ích lợi (ích) tượng sấm gió bổ ích cho nhau, dưới dầy trên yên. Có lợi ích nhưng phải có lập trường kiên quyết (Quải) tượng nước đầm dâng đến tận trời, 5 dương tiến diệt 1 âm (tiểu nhân hết). Có quyết tâm ắt gặp người đồng chí, tri kỷ (Cấu) tượng gió đi dưới trời, âm dương thông suốt. Muôn vật sau khi đã gặp nhau ắt phải tụ tập đông đảo (Tụy) tượng đầm trên đất tức nước tụ. Chứa nhiều tất phải chồng chất từ thấp lên cao (Thăng) tượng cây nẩy mầm trong đất, càng lớn càng cao. Khi đã lên cao quá dễ bị cô lập mệt mỏi khốn đốn (Khốn) tượng nhà bị ngập nước, âm trên dương dưới, quân tử bị cô thế trước tiểu nhân. Đã bị cô thế thì nên bình tĩnh đừng vọng động ở yên một chỗ (Tỉnh) tượng hiểm trên mềm dưới theo đó an phận. Khi đã trụ yên một chỗ lựa thời cơ để vùng lên cải cách, thay đổi hết cái cũ (Cách) thì mới thông, tượng trong đầm có lửa, sùng sục đổi thay. Đã cải cách phải kiên trì rèn luyện nung đúc vững chắc (Đỉnh) mới thay đổi đến đích tận cùng (dương thành âm, sống ra chín) tượng trên lửa dưới gió, khí thế hừng hực của một cái vạc, đỉnh lò... Nung đến cùng cực ắt sẽ nở nang gây chấn động lớn (Thuần chấn) tượng nhất dương bắt đầu sinh, thẳng tiến tạo tia chớp khi gió lửa giao nhau. Sau sấm nổ vang trời muôn vật tạm yên tĩnh, dừng lại nghỉ ngơi đợi thời (Thuần cấn) tượng 2 núi đội lên nhau vững trụ không dời. Muôn vật không thể dừng trụ mãi mà phải nhích lên tiến lại gần nhau từ từ (Tiệm), tượng gió trên núi len lỏi bay cao. Đã tiến từ từ ắt nội tình có rối ren lôi thôi trái ngược nhau (Qui muội) tượng gái về nhà chồng, nam bị động lòng vì nữ mất sự trung chính. Mọi rối ren cuối cùng nhờ sự giúp sức rồi cũng được tháo gỡ đem lại thịnh vượng lớn mạnh (Phong) tượng trong sáng ngoài động, ngoài động mà sáng trong (Mặt trời ở đỉnh cao nhất dễ bị suy thoái dần ). Khi đã cực thịnh ắt có nhiều khách phương xa đến ăn nhờ ở đậu (Lữ) tạm trú, tượng lóe đỏ ở trên núi, và lửa ở trên núi chỉ sáng tạm trong chốc lát mà thôi. Gọi là tạm trú nhưng khi ở lâu khách sẽ từ từ hội nhập với địa phương (Thuần Tốn) tượng nhất âm phục tùng nhị dương. Khi đã hội nhập sẽ được duyệt (chấp nhận) sống chan hòa vui vẻ, (Thuần Đoài) tượng gái trẻ dễ làm động lòng trai vui vẻ chấp nhận. Không có niềm vui nào mà không tàn, sau đó phải phát sinh mâu thuẫn đi đến tan rã, thất nhân tâm (Hoán), tượng gió đi trên nước, nước tung tóe lay động khắp nơi. Để giảm bớt sự ly tán mâu thuẫn cần phải có sự tiết chế lại bớt (Tiết) tượng trên đầm có nước, nước tụ nhờ đầm, đầm vững nhờ nước (chừng mực hỗ trợ nhau). Biết kiềm chế tức đã tạo cho nhau một niềm tin trong lòng gọi là có uy tín (Trung phu) tượng trên dưới đều có 2 dương, trung trực tạo ra 2 âm đầy chân sinh. Sóng gió nào rồi cũng vượt để đi qua sông lớn. Đoàn kết mãi cũng có lúc phát sinh những rắc rối mâu thuẫn lặt vặt (Tiểu quá) có thể sói mòn tình cảm, tượng sấm trên núi (sấm dậy lỗi thời). Mâu thuẫn lặt vặt cuối cùng rồi cũng có cách giải quyết để cuộc sống tồn tại (Ký Tế) tượng nước trên lửa dưới, thủy hỏa tương giao, việc gì cũng nên chỉnh đốn đàng hoàng. Không phải việc nào cũng thành trên đời mà phải có những việc dở dang chưa hoàn thiện (Vị tế) tượng lửa trên nước dưới, chẳng gắn vào nhau.
(Trích: Dịch học tân biên)
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét