9. Phong Thiên Tiểu Súc

Súc là Nuôi, lại có nghĩa là Chứa (súc tích: chứa chất), Tiểu Súc là Chứa nhỏ. Sách Hà Lạc giảng Tiểu Súc là ngăn chứa nhỏ, bế tắc nhỏ, chờ sắp giải quyết.

▅▅▅▅▅

▅▅▅▅▅

▅▅ ▅▅

▅▅▅▅▅

▅▅▅▅▅

▅▅▅▅▅

NHL giảng: Theo tượng của quẻ, quẻ Càn (cương kiện) ở dưới, quẻ Tốn (nhu thuận) ở trên, có nghĩa là âm (Tốn) ngăn cản được dương (Càn), nhỏ ngăn cản được lớn. Gió (Tốn) bay trên trời (Càn), còn xa mặt đất, sức ngăn cản còn nhỏ, nên gọi là Tiểu Súc. Theo Trình Di, sức gió thì nhỏ, gió phải ở trên mặt đất thì mới có tác dụng, gió ở trên cao thì khó tích tụ mây để thành mưa nên bức bối, bế tắc, nhưng là bế tắc nhỏ thôi; gió thuộc âm, trời thuộc dương, âm sức nhỏ, tính âm nhu thuận nhưng lại ở vào vị trí ngăn đón, chế ngự cái lớn, cương kiện (một hào âm chế ngự 5 hào dương), tất phải biết tích chứa rất nhiều. Người thức thời coi quẻ này mà biết vận mệnh mình phải tích lũy, chứa, góp sức mình, chờ thời hành động thì mới có thành công. Súc là chứa, còn nghĩa là ngăn. Tiểu súc là chứa nhỏ, ngăn trở nhỏ. Vì nhỏ nên vận vẫn là hanh thông. PBC phụ chú Lời Tượng: ở vào thời Tiểu Súc, người quân tử chỉ nên trau dồi văn đức là vì sao? Bởi vì xưa nay việc tu thân cứu thế cốt ở hành động, mà không cần hư văn. Chẳng may hoàn cảnh gay go, thời thế bắt buộc chưa thể giương đôi cánh lớn, mới phải quay đầu làm những việc soạn sách, lập ngôn. Như Khổng Tử, Mạnh Tử (không gặp thời) viết sách làm kinh, muôn đời sau bất hủ. Người đời sau coi đó là việc lớn, nhưng thánh nhân chỉ xem bằng "Tiểu Súc" mà thôi.

Hào 1 dương

Trở về đạo lý của mình. Có gì là lỗi? Tốt. NHL giảng: Hào này là dương cương lại ở trong nội quái Càn, có tài, có chí tiến lên, nhưng ở thời Tiểu Súc, nên bị hào 4, ứng với nó, ngăn cản. Nó đành quay trở lại, không tiến nữa, hợp với đạo tùy thời, như vậy không có lỗi gì cả.

Hào 2 dương

Dắt nhau trở lại đạo lý thì tốt. NHL giảng: Hào này với hào 5 là bạn đồng chí hướng: cùng dương cương, cùng đắc trung, cùng muốn tiến cả, nhưng cùng bị hào 4 âm ngăn cản, nên cùng dắt nhau trở lại cái đạo trung. Không để mất cái đức của mình. Theo Chu Hy thì hào 2 và hào 1 kéo dắt nhau, hiểu như vậy cũng đúng.

Hào 3 dương

Xe rời mất trục; vợ chồng trái mắt nhau. NHL giảng: Hào 3 quá cương (vì thể chất, vị trí đều là dương) mà bất trung, hăng tiến lên lắm, nhưng bị hào 4 ở trên ngăn chặn, nên tiến không được, như chiếc xe rớt mất trục. Hào này ở sát  hào 4, dương ở gần kề âm, mà không phải chính ứng, như một cặp vợ chồng hục hặc nhau. Lỗi ở hào 3 do không biết mình đang ở thời Tiểu Súc phải nín nhịn thì mới khỏi trái mắt nhau.

Hào 4 âm

Nhờ có lòng chí thành, nên thương tích được lành, hết lo sợ mà không có lỗi. NHL giảng: Hào này âm, nhu thuận, đối với các hào dương khó tránh xung đột, có thể lưu huyết và lo sợ, nhưng do đắc chính (âm ở ngôi âm), ở gần hào 5 là thân với bậc chí tôn, ở vào thời Tiểu Súc, lại có hào 1 dương chính ứng, dắt díu hào 2 cùng giúp nó, nên nó tránh được lưu huyết và lo sợ, nên không lỗi. Theo Trình Di, tượng quẻ còn cho thấy hào 4 còn được hào 5 tin dùng, vì vậy mà hết lo sợ. Hào 5 đã tin dùng thì các hào dương khác đều theo.

Hào 5 dương

Có lòng thành tín, ràng buộc dắt díu (cả bầy hào dương), nhiều tài đức, cảm hóa được láng giềng. NHL giảng: Hào này ở ngôi chí tôn, có uy tín, đứng đầu các hào dương khác; nó trung, chính, có lòng thành tín, kéo các hào dương kia theo nó, mà giúp đỡ hào 4 âm ở cạnh nó, ảnh hưởng tới hào 4, sai khiến được 4, khiến cho 4 làm đựợc nhiệm vụ thời Tiểu Súc.

Hào 6 dương

Đã mưa rồi, yên rồi, (hào 4 âm đã được lòng tất cả) đức nhu thuận đã đầy, nhưng cứ như người đàn bà cố chấp, một mực ngăn cản chồng thì nguy đấy. Trăng sắp đến rằm, (âm cực thịnh), người quân tử (không thận trọng, phòng bị) vội tiến hành thì xấu. NHL giảng: Đây đã tới bước cuối cùng của quẻ Tốn, cũng là bước cuối cùng của quẻ Tiểu Súc. Hào 4 âm đã thành công đến cực điểm, các hào dương hòa hợp với nó cả rồi, như đám mây đã thành mưa, mọi sự đã yên. Tới đó, hào 4 nên ngưng đi, cứ một mực ngăn chặn các hào dương thì sẽ bị họa đấy. Mà các hào dương (các quân tử) cũng nên lo đề phòng trước đi vì sắp tới lúc âm cực thịnh rồi đấy (trăng rằm). Trình Di so sánh hào này với hào 6 quẻ Đại Súc: Quẻ Đại Súc là sự chứa lớn, cho nên khi đã cùng tột thì tan; quẻ Tiểu Súc là sự chứa nhỏ cho nên khi đã cùng tột thì thành.

NHL bàn thêm: Đọc quẻ Tiểu Súc này lại nhớ chuyện Võ Hậu đời Đường và Từ Hi thái hậu đời Thanh (Trung Quốc). Họ như hào 4, thông minh, có tài, mới đầu nhu thuận, nhờ ở gần vua (hào 5), được vua sủng ái, che chở, lại lấy được lòng người dưới (hào 1, hào 2) gây phe đảng rồi, lần lần "thống lĩnh quần dương", cả triều đình phải phục tùng họ. Tới khi họ thịnh cực, sắp suy, bọn đại thần có khí tiết, mưu trí, mới họp nhau lật họ. Ngoài đời không đúng hẳn như trong quẻ, nhưng cũng không khác mấy.