8. Thủy Địa Tỷ

▅▅ ▅▅

▅▅▅▅▅

▅▅ ▅▅

▅▅ ▅▅

▅▅ ▅▅

▅▅ ▅▅

Tỷ là Hòa (sánh vai, gần gũi, gặp dịp thuận tiện để phát triển)

NHL giảng: Quẻ này là trên Đất có Nước (chú ý quẻ này Khảm trên Khôn dưới, khác với quẻ Sư, Khôn trên Khảm dưới), nước thấm xuống đất, đất hút lấy nước, cho nên có nghĩa là gần gũi thân thiết, giúp đỡ nhau. Lại có một hào dương cương, trung chính, (hào 5) thống lĩnh 5 hào âm, có cái tượng người trên cao được toàn thể dân chúng (hay người dưới) tin cậy, quy phục, do đó mà gọi là Tỷ. Nhưng hào 5 đó ở địa vị chí tôn, nên phải thận trọng tự xét mình kỹ càng, mà thấy đủ những đức nguyên (gốc: cao thượng, hiền), vĩnh (lâu dài) trinh (chính bền) thì mới thật không có lỗi. Chu Hy chỉ rõ: Người được quẻ này thì sẽ được người thân bám vào mình, nhưng phải bói lại (có nghĩa là bói tính đắn đo chứ không phải dự đoán) để tự xét định xem có đủ đức Nguyên, Vĩnh, Trinh hay không (thì mới xứng đáng với thời Tỷ).

Hào 1 âm

Có lòng tin, mà gần gũi nhau thì không lỗi. Nếu lòng thành tín nhiều như đầy một cái ang (vò chứa) thì có thêm nhiều điều tốt khác nữa.

Hào 2 âm

Từ trong mà gần gũi với ngoài, giữ chính bền thì tốt. NHL giảng: Hào này âm nhu, đắc trung và chính, ở quẻ nội, ứng hợp với hào 5 dương cương cũng đắc trung và chính, ở quẻ ngoại, cho nên nói là từ trong mà gần gũi với ngoài. Hai bên thân nhau vì đồng đạo, hợp chí, (trung chính cả) chứ không phải 2 cầu thân với 5 ở trên để được lợi, như vậy là chính đáng, không thất thân, nên tốt. PBC phụ chú: Lời tượng hào này cốt dạy ta quý trọng nhân cách nên nói: đừng đánh mất (giá trị) mình. Xưa nay việc trong thiên hạ, sở dĩ làm nên sự nghiệp lớn, tất cần có hai hạng người: Hạng người có tài đức, hạng người có thế lực. Người có thế lực phải chịu khuất người có tài đức, biết tôn quý người tài đức mà quên vị thế của mình. Người có tài đức phải giúp giùm người có thế lực mà đem thân ra gánh vác việc đời. Nếu một bên ỷ có thế lực mà không tôn trọng người tài đức, một bên tự khinh rẻ tài đức mình mà cầu cạnh người có thế lực. Như vậy người có thế lực mắc tội thất nhân (mất người), còn người tài đức mắc tội thất kỷ (mất giá trị của mình, tức là tự mất). Xưa có ông Y Doãn chờ vua Thang ba lần dâng lễ, ông Khổng Minh chờ chúa Lưu Bị ba lần đến lều cỏ, mới chịu ra giúp chúa cứu đời. Hai ông ấy há phải cố ý làm cao đâu, chỉ vì tôn trọng nhân cách của mình, mới mong duy trì được nhân cách một nước, một thế giới. Hào 2 âm chờ hào 5 dương xuống ứng với mình mới chịu tỷ (sánh vai, gần gũi) chính là nghĩa ấy (chớ đánh mất mình).

Hào 3 âm

Sánh vai với người chẳng ra người (Người không xứng đáng). NHL giảng: Hào này âm nhu, không chính, chung quanh lại toàn là âm nhu, cho nên tượng cho người xấu, không xứng đáng.

Hào 4 âm

Gần gũi với bên ngoài (hào 5). Giữ chính bền thì tốt. NHL giảng: Hào âm ở ngôi 4, đắc chính, tốt hơn hào 3, lại ở gần hào 5, như vậy là thân với người hiền (hào 5 trung và chính) và phục tùng bề trên, cho nên tốt.

Hào 5 dương

Đạo gần gũi rất quang minh. Như khi săn thú, vua chỉ vây ba mặt (còn mặt trước bỏ ngỏ) cho cầm thú thoát ra (phía đó). Người trong ấp (người chung quanh) được cảm hóa, không phải răn đe, tốt. NHL giảng: Hào này ở ngôi chí tôn, dương cương, trung chính, cho nên cả 5 hào âm đều phục tùng, đạo gần gũi như vậy là rất quang minh. Mọi người phục tùng một cách tự nguyện, không có cưỡng ép. Như vua đi săn, không vây cả 4 mặt, để chừa một mặt cho cầm thú thoát ra. Do đó người chung quanh cũng được cảm hóa, không phải răn đe mà họ cũng giữ được trung chính như vua.

Hào 6 âm

Không có đầu mối đề gần gũi, xấu. NHL giảng: Hào âm này ở trên cùng, bất trung, không sao gần gũi với những hào âm ở dưới được, thế là không có đầu mối, là vô thủy (không có đầu tiên) mà vô thủy thì vô chung (không có kết thúc) cho nên xấu.