5. Thủy Thiên Nhu

▅▅ ▅▅

▅▅▅▅▅

▅▅ ▅▅

▅▅▅▅▅

▅▅▅▅▅

▅▅▅▅▅

Theo PBC và NHL, Nhu có 3 nghĩa: Nhu là cần thiết, mà trong những cái cần thiết (Nhu yếu phẩm) thì đầu tiên là thức ăn, nên Nhu là thức ăn, sự ăn uống. Nhu là Chờ đợi. Ngoài ra Nhu còn là do dự, nghĩa này không dùng trong quẻ Nhu. Trình Di giảng: Kiền cứng mạnh cần tiến lên, mà gặp chỗ Khảm hiểm chưa thể tiến được, cho nên nghĩa là chờ đợi. Hào làm chủ trong quẻ này là Hào 5 Dương, ở vị chí tôn, lại Trung, Chính, cho nên có cái tượng thành thực, tin tưởng, sáng sủa, hanh thông; miễn là chịu chờ đợi thì việc hiểm gì cũng vượt được mà thành công. Tượng quẻ còn cho thấy dưới là Kiền, Trời, trên là Khảm, Nước, nên Khảm còn được hiểu là mây. NHL: Có cái tượng mây đã bao kín bầu trời, thế nào cũng mưa, vậy cứ ăn uống vui vẻ, di dưỡng thân thể và tinh thần, mà đợi lúc mưa xuống. Phụ chú của PBC: Ví như toan qua sông lớn , còn phải chờ gặp thuyền, là Nhu; có tiền sẵn trong lưng để trả, đó là hữu phu (có niềm tin); đón cho nhằm bến, lên cho nhằm thuyền, là Trinh (chính, đúng), qua được sông, lên được bờ, là cát (vui). Đức chờ đợi là ở chỗ: Đụng lấy một việc gì, chỉ nín nhịn năm phút đồng hồ, cuối cùng là thắng lợi. Tính toán cho thiệt lành mà sau mới động, động cho đúng với thời khắc, không vì cương kiện mà nóng vội, hỏng việc, khôn khéo là ở chỗ ấy. PBC lại thêm: Nói ẩm thực yến lạc không nghĩa là rượu chè, hát xướng đâu, bởi vì Nhu là chờ đợi chốc lát thôi. Nhưng trước khi chờ đợi đó, vẫn đã sắp đặt sẵn sàng, chứa trữ đầy đủ, đó chính là tượng quẻ Nhu vậy.

Hào 1 Dương

Đợi ở nơi đất rộng xa. Giữ nết Hằng thì có lợi, không lỗi gì. NHL giảng: Hào 1 là Dương, cương kiện sáng suốt mà ở xa quẻ ngoại là Khảm, tức xa nước, xa chỗ hiểm, đừng nóng nẩy xông vào chỗ hiểm nạn, cứ chịu chờ đợi thì không lỗi. PBC chỉ rõ thêm: Giữ nết Hằng là giữ nền nếp thường ngày, bình thường, chớ thấy mình xa chỗ hiểm mà vội vàng khinh tiến, thời mới được vô cữu (không lỗi).

Hào 2 Dương

Đợi ở nơi bãi cát. Có chút điều tiếng, sau mới tốt. (Bãi cát là nơi gần quẻ Khảm hiểm trở). NHL giảng: Hào này đã gần quẻ Khảm hơn, ví như tới bãi cát gần sông, chưa tới nỗi sụp hiểm mà hào lại đắc trung, cho nên tuy là dương cương mà biết khôn khéo, ung dung, không nóng nẩy như hào 1, cho nên dù có điều tiếng nho nhỏ, rốt cuộc cũng vẫn tốt. PBC nhấn thêm ý nghĩa chữ Trung: Trung là nghĩa vừa cân (Trung là giữa) lại nghĩa là vừa đúng, nghĩa như chữ Trúng là nhằm, vẫn nhiệt tâm mà không quá nóng, vẫn trầm tĩnh mà không quá nguội, vẫn cẩn thận mà không phải hồ nghi, vẫn thung dung mà không phải là chậm trễ. Thời chưa đến, ai dắt mấy ta cũng không đi. Thời đến rồi, ai kéo lại ta cũng cố tới, đủ các phương diện ấy, chính là đúng nghĩa chữ trung, xử sự vào Thời Nhu, không gì hay hơn. Vậy nên chữ trung của hào 2 dương thời Nhu đi với chữ cát (tốt).

Hào 3 Dương

Đợi ở chỗ bùn. Tự vời giặc đến (gần nơi hiểm trở rồi). NHL giảng: Hào này đã ở sát quẻ Khảm, tuy chưa sụp xuống nước, nhưng đã ở chỗ bùn lầy rồi; thể của nó là dương cương, vị của nó cũng là dương, mà lại không đắc trung, có cái tượng rất táo bạo, nóng nẩy, làm càn, tức như tự nó vời giặc đến, tự gây tai họa cho nó. Nếu nó biết kính cẩn, thận trọng thì chưa đến nỗi nào, vì tai họa vẫn còn ở ngoài (ở ngoại quái). PBC chỉ rõ thêm: Kính là tính nết cung kính ở khi thường; thận là cẩn thận ở khi lâm sự.

Hào 4 âm

Đợi ở nơi đổ máu, nhưng thoát khỏi hang hiểm. NHL giảng: Hào này đã bắt đầu vào quẻ Khảm, tức chỗ hiểm (như vào chỗ giết hại), nhưng nhờ nó là âm, nhu thuận lại đắc chính, (ở vị âm) nên tránh được họa.

Hào 5 dương

Đợi nơi cơm rượu (cứ an vui thư thái). Giữ chính thì tốt. NHL giảng: Hào 5, địa vị tốn quý, mà là dương cương trung chính, cho nên tốt, nhưng muốn hạnh phúc bền thì phải giữ đức trung chính.

Hào 6 âm

Vào nơi hang hiểm. Có ba người khách thong dong đi lại. Kính trọng họ, sau tốt. NHL giảng: Hào này ở trên cùng quẻ ngoại là Khảm, nên bảo là chỗ cực hiểm. Nó có hào 3 ở dưới ứng với nó, hào 3 là dương, nó kéo theo cả hào 1 và 2 cũng là dương, nên nói là có 3 người khách sẽ tới. Họ không tới ngay được vì họ ở xa hào 6, cho nên nói là họ ung dung sẽ tới. PBC chỉ rõ thêm: Tượng hào 6 tuy âm nhu, mà lên ở vị cao tột, tuy tài không xứng với vị, nhưng biết khiêm tốn, kiên trì, kính trọng lấy những bạn dương cương, cũng chưa đến nỗi thất bại lớn vậy.