TRÙNG HỢP KỲ LẠ VẬN NGƯỜI THẾ NƯỚC

Trong cuộc đời dường như có một quy luật là mỗi con người đều được giời đất sinh ra vào một thời điểm nào đó, là để giao cho một sứ mệnh nào đó, một việc đời nào đó, việc lớn, việc nhỏ, cùng với những thăng trầm trong cuộc sống, gọi là số mệnh.


Đó là một nhận định, một suy ngẫm tổng kết của người xưa truyền lại. Đã sinh ra ở trong trời đất - Nguyễn Công Trứ đã từng thao thức như thế. Trăm năm trong cõi người ta - Nguyễn Du đã thốt lên khi mở đầu Truyện Kiều, như là vận mệnh Kiều đã được định sẵn từ một bàn tay bên trên. Nghe có vẻ huyền hoặc, khó tin. Nhưng tôi qua thực tế làm các bài toán Kinh Dịch về vận mệnh con người, thì thấy đó là một sự thật kỳ diệu.

Nhân tháng Tám lịch sử này của đất nước, tôi xin kể vài chuyện liên quan đến những con người dường như được Trời Đất sinh ra để giao cho thực hành những việc liên quan đến vận mệnh đất nước. Đó là Hồ Chí Minh, Võ Nguyên Giáp. Hoặc để làm một tín hiệu sáng lên trong vận mệnh nhân dân, như một nhân vật gần đây là Ngô Bảo Châu - một trong những "hậu duệ" xứng đáng của các bậc tiền bối.

Trước hết, nói về Chủ tịch Hồ Chí Minh.

Người được sinh ra với quẻ Dịch là Thiên Trạch Lý, nguyên đường chủ mệnh là hào 5. Người xưa đặt lời cho quẻ Lý chỉ có 7 chữ Hán, dịch là “Dẫm lên đuôi cọp, mà cọp không cắn, hanh thông” (Lý hổ vĩ, bất khiết nhân, hanh). Nghe hoang sơ, đơn giản thế, nhưng là cả một triết lý cao sâu, khái quát một Minh triết: Lấy nhu thắng cương, lấy yếu thắng mạnh. Phải thế nào thì dẫm lên đuôi cọp mà vẫn an toàn chứ? Chỉ có mấy chữ mà nói lên cái tính cách người, cái bản lĩnh người, cái tài đức hơn đời của người. Hồ Chí Minh chính là như thế.

Cuộc đời Hồ Chí Minh với bản lĩnh lấy nhu thắng cương, lấy yếu thắng mạnh, chính là bắt nguồn từ triết lý cao sâu "dẫm lên đuôi cọp mà cọp không cắn". Đó cũng là tính cách Việt, bản lĩnh Việt, sức sống Việt. Năm 1946, khi Người sang Pháp, giao việc nước cho Phó Chủ tịch Huỳnh Thúc Kháng. Giữa tình hình nước sôi lửa bỏng, Cụ Huỳnh hỏi Cụ Hồ: Khi có biến thì làm thế nào? Hồ Chủ tịch trả lời: Dĩ nhu ứng cương, dĩ bất biến ứng vạn biến. Nghĩa là lấy cái mềm ứng xử với cái cứng, lấy cái bất biến đối phó với vạn cái biến. Câu ấy chính là một minh triết bắt nguồn từ vận mệnh của người: Lấy nhu thắng cương.

Hậu vận của Hồ Chí Minh bắt đầu từ năm 1942 là quẻ Trạch Hỏa Cách, chủ mệnh hào 2. Cách là Cải cách, Cách mạng. Lời hào 2 nói rằng: Chuẩn bị lâu ngày rồi, liệu cải cách đi, tiến lên, tốt, không lỗi. (Cải cách ở đây theo vận mệnh Hồ Chí Minh là làm cách mạng). Thực tế đời sống đã diễn ra đúng như thế. Tôi xin không nói thêm.

Có một điều thú vị. Năm 1010, Lý Thái Tổ quyết định dời đô, ban hành “Chiếu dời đô”, câu cuối có câu: Ý các khanh ra sao? Các nhà văn, các nhà sử học đều có lời bình: Đó là câu văn hay nhất trong toàn bộ bài Chiếu. Chính câu hỏi ấy đã đi vào lòng dân, biến thành ý chí của quần thần, của nhân dân.

935 năm sau, năm Ất Dậu (1945) sau cuộc Tổng khởi nghĩa ngày 19-8 tại Hà Nội, đúng 15 ngày sau, ngày 2-9, tại quảng trường Ba Đình, ngay sát gần Hoàng thành xưa, Hồ Chí Minh đọc Tuyên ngôn Độc Lập. Một điều bất ngờ đã xảy ra, vừa đọc được vài câu, giữa chừng bỗng dừng lại vài giây, Người hỏi: Tôi nói đồng bào nghe rõ không? Hàng vạn người trên quảng trường đã đồng thanh reo lên: Rõ ạ. Sau đó im phắc nghe Bác Hồ đọc tiếp. Không ngờ câu hỏi đột ngột từ trong trái tim người thủ lĩnh, người lãnh đạo, bỗng có tính minh triết cao sâu.

"Tôi nói đồng bào nghe rõ không?", là sự gặp nhau đồng thanh tương ứng, đồng khí tương cầu, giữa lãnh tụ và quần chúng, nguyên thủ và nhân dân. Cái phút giây ấy của lịch sử, cũng chứng kiến một cuộc gặp nhau giữa hai nguyên thủ quốc gia (cách nhau gần nghìn năm) trong một câu nói gần giống nhau. Ý các khanh ra sao? Tôi nói đồng bào nghe rõ không? Đây không phải tình cờ. Đây là sự gặp nhau về ý chí, gặp nhau về Thời Cơ, gặp nhau trong một chữ THỜI của trời đất, núi sông.

Xin nói về Đại tướng Võ Nguyên Giáp.

Năm nay, ông vừa 100 tuổi. Chúng tôi có làm quẻ Kinh Dịch về cuộc đời ông, thấy ra một điều vô cùng kinh ngạc trong số mệnh ông. Tiền vận ông 42 năm được quẻ Thuần Khảm. Hậu vận ông, từ năm 1953, được quẻ Địa Thủy Sư, hào 5. Chỉ xin nói về hậu vận này. Sư là Đám đông, Quân đội. Tượng quẻ là trong Đất có Nước tụ lại. Quẻ này phản ánh cuộc đời người có số mệnh điều khiển đám đông, nếu tham gia quân đội thì trở thành người chỉ huy. Người được quẻ này thường là trước gian nan, sau thành công.

Người quẻ Sư hào 5 có thiên chức chỉ huy, thích ứng nhanh với chiến trận, thu nhận nhanh binh pháp, binh thư, nghệ thuật hành quân, dụng tướng, dụng hiền. Mệnh thế nào thì cuộc đời thế ấy. Ông trở thành vị tướng cầm quân suốt hai cuộc kháng chiến cứu nước. Ngày nay thấy thêm rằng, với mệnh trời cho, những gì thuộc về quẻ Địa Thủy Sư đã tiềm ẩn trong vô thức của ông và nhập vào những ứng biến của ông trong công tác chỉ huy chiến dịch.

Chỉ xin nói một ví dụ. Hào 4 quẻ Địa Thủy Sư có vẻn vẹn bốn chữ: Lui quân không lỗi (Tả thứ vô cựu). Cả quẻ Dịch chỉ có 6 hào, mà người xưa để hẳn ra một hào nói về lui quân, đủ biết vấn đề này quan trọng dường nào trong học thuyết về quân sự. Trong diễn biến chiến dịch Điện Biên Phủ, khi vừa mới lên mặt trận, nhận thấy tập đoàn cứ điểm của địch đã tăng cường, việc chuẩn bị chiến trường của quân ta chưa đạt yêu cầu, Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã quyết định chuyển từ phương án "đánh nhanh, thắng nhanh" sang "đánh chắc, tiến chắc"; đã kéo pháo vào nay lại kéo pháo ra, củng cố lại trận địa, lui để tiến, chia giai đoạn đánh công kiên, bóc từng mảng cứ điểm của địch.

Chủ trương phù hợp với thực tế chiến trường, được Đảng ủy mặt trận tán thành, cán bộ chiến sĩ chấp hành nghiêm chỉnh, đã biến thành sức mạnh đi đến thắng lợi cuối cùng. Kinh Dịch bảo lui quân thế không lỗi. Không khác gì trời đất đã mách bảo từ trong số mệnh. Viết đến đây, tôi có cảm tưởng như giời đã sinh ra cho nước Việt ta hai con người, với hai sứ mệnh, một người là Nguyên thủ, một người là Tướng cầm quân, và đã dẫn dắt hai con người đó đến với nhân dân ta đúng thời khắc Cách mạng và Cứu nước.

Bây giờ đến Ngô Bảo Châu.

Tôi tính quẻ Kinh Dịch, thấy anh được quẻ Hỏa Thiên Đại Hữu, nguyên đường chủ mệnh hào 5. Quẻ Đại Hữu nói rằng anh là người có sở hữu rất lớn, tóm tắt là Có lớn, còn hiểu là có lòng khoan dung, rộng lớn. Tượng quẻ là Lửa ở trên Trời. Người quẻ Đại Hữu là người bên ngoài thì phát triển mạnh mẽ, bên trong thì chứa chất hàm súc. Có lớn ở đây có hai nghĩa, một là có lớn về vật chất, là người giàu có, hai là có lớn về trí tuệ, là người sang trọng. Ngô Bảo Châu thuộc lớp người thứ hai này.

Người quẻ Đại Hữu có lúc như bánh xe lớn, chở nặng, đi chốn nào cũng được, sẵn sàng gánh vác công việc to lớn, nặng nhọc. Có lúc như được phúc trời ban xuống, là người có uy danh, có lòng chí thành, được tin dùng, có thể tiếp xúc với các bậc đại nhân, nguyên thủ. Mệnh như thế, nên sự kiện anh trở thành người Việt Nam giỏi toán được giải thưởng Phin-xơ (Fields) danh giá, dường như có giời trong đó.

Có một cuộc gặp huyền diệu giữa hai thời gian: ngày 19-8 năm 1945 của toàn dân ta Tổng khởi nghĩa thành công, cả dân tộc bước vào kỷ nguyên lịch sử mới, gặp ngày 19-8 năm 2010, vào lúc 12 giờ 55 phút, Ngô Bảo Châu người Việt được giải thưởng Toán quốc tế Fields có tầm cỡ Nô-ben. Việt Nam là nước Châu Á thứ hai có sự kiện này.

Mọi người Việt trong nước, ngoài nước đều vui mừng, xúc động về sự kiện này. Thấy rằng trong đó có một tín hiệu tỏa sáng về một thời kỳ mới trong lịch sử đã bắt đầu, mà ngày 19-8 đã gợi ra: một cuộc “Tổng khởi nghĩa”, một cuộc cách mạng, ít nhất trong giáo dục, trong văn hóa, trong khám phá khoa học, phát hiện và sử dụng hiền tài, mà hiền tài là nguyên khí quốc gia.

Đây không phải tình cờ. Đây cũng là sự gặp về ý chí, gặp về Thời Cơ, trong một chữ THỜI của trời đất, núi sông. Duy có một điều này, giời đất bảo thêm cho ta hay: Đối với Ngô Bảo Châu, tuy số mệnh cực tốt như thế, nhưng nếu không có một sự đam mê hết mình, nếu không có những người thày, những môi trường Toán như anh đã từng được trải nghiệm qua, thì liệu có thể có hay không cái ngày 19-8 của anh năm nay?

Câu trả lời dành cho tất cả các bạn trẻ.

Từ vận Người đến vận Nước vẫn có một khoảng cách dành cho ý chí con người, bản lĩnh con người, kể cả một cái gì gọi là may mắn. Cuộc đời Hồ Chí Minh, Võ Nguyên Giáp là một tấm gương.

Tôi cứ nghĩ lan man như thế từ cái hôm 19-8 năm nay, vào giờ Ngọ, lúc 12 giờ 55 phút theo giờ Việt.